De communicatiemaffia bestaat en zet hedendaagse organisaties onder druk. De maffia bedreigt mensen en bedrijven, de communicatiemaffia daarentegen zet het hele denken over organisaties op zijn kop. Helaas geeft dat nieuwe denken niet altijd een positief resultaat.
De maffia is met haar structuur en handelingswijze redelijk transparant, maar de communicatiemaffia werkt op een veel subtielere manier. Ze is sluw en wordt door de meeste mensen gedragen.
Het Communicatieideaal
Het verleidelijke is dat de communicatiemaffia in eerste instantie voor hele mooie dingen staat. Deze maffia staat voor een ideaal, welke ik het communicatieideaal noem. Dit ideaal heeft een aantal kenmerken:
- Iedereen mag overal over mee praten
- De relatie staat centraal en niet winst, efficiency en het vergaren van dingen
- Sociale inclusie staat voorop. Iedereen heeft recht op een plek en iedereen mag mee doen
- Problemen worden opgelost door er over te praten
- Consensus halen is belangrijk, niet de wil van een enkeling of een kleine groep
De meeste mensen onderschrijven deze richtlijnen. Slechts een enkeling vindt deze kenmerken niet belangrijk. Hier en daar vindt iemand dat deze punten onvolledig zijn of niet recht doet aan andere zaken. De meesten zijn het overigens wel met deze punten eens. Deze punten vinden de meeste communicatieadviseurs, coaches en trainers ook zeer belangrijk. Het is dan ook logisch om te denken dat organisatieproblemen opgelost moeten worden door het inhuren van communicatiespecialisten, coaches en allerlei trainers op het gebied van persoonlijke en professionele ontwikkeling. Al deze mensen hebben immers prachtige intenties.
De gevaren van een eenzijdige kijk op het communicatie ideaal
Echter het trainen en coachen van deze individuele communicatieskills maken nog niet dat er een team is én dat er sprake van een krachtige organisatiedynamiek is waar winst en waarden op een synergetische wijze verbonden zijn. Soms leidt dit zelfs tot het tegendeel. Wanneer professionals in een neerwaartse organisatiedynamiek meer communicatieve en interpersoonlijke skills leren, leidt dit dikwijls tot verslechtering van de werksituatie. Deze professionals hebben dan de tools om nog beter bij anderen op de knopjes te kunnen drukken en daarbij meer en meer van hun eigen belangen te kunnen realiseren.
Wanneer iemand, met name in zorginstellingen, impliciet of expliciet tegen het communicatieideaal ingaat wordt dit vaak bestreden. Nogmaals dit is begrijpelijk, immers het oude tijdperk van autoritaire leiders, dominante structuren en het uitbuiten van mensen door ze in verschillende klassen in te delen, is niet meer van deze tijd. En zeker niet meer in onze organisaties. Maar door de oude structuren allemaal overboord te gooien is als het kind met het badwater weggooien.
Wel is het zo dat er meer dan het communicatieideaal nodig is om tot een positieve organisatiedynamiek te kunnen komen. Er moet ook zicht op de valkuil, het taboe en de blindspot zijn. Zonder deze paradigma’s te omarmen is het communicatieideaal gedoemd om te falen. De gevolgen zijn dan:
- Dat mensen veel stress ervaren en onvoldoende plezier en zingeving uit hun werk halen
- Doelgericht en strategisch handelen verdacht is
- Organisatiesystemen inefficiënt zijn
- Besluiten moeizaam tot stand komen
- Dat organisaties politieke slangenkuilen worden
- Veel geld en tijd verloren gaan
- De werksfeer achteruitgaat
- Dat de managementtargets minder makkelijk gehaald worden
- Ziekteverzuim omhoog gaat
- En dat er over de missie en visie niet te praten valt omdat hier te veel opvattingen over bestaan. Het kan dan heel erg lang duren voordat er consensus is. Het realiseren van deze missie en visie wordt hiermee een zeer grote uitdaging
Voorwaardescheppend
De communicatiemaffia is ontstaan vanuit een sociaal ideaal. Vrijwel iedereen doet aan dit ideaal mee, maar niemand heeft er de leiding over en weinigen kunnen het ideaal bewust formuleren. Leiding nemen is nu juist iets wat vanuit deze filosofie onwenselijk is en daarmee wordt vooruitgang op voorhand een zeer lastige opgave. Echter we mogen niet vergeten dat het ideaal een reactie op het oude macht- of managementideaal is. Het machtsideaal wordt gekenmerkt door top down management, winstmaximalisatie en een eenzijdige focus op efficiency. Het gevolg van dit (impliciete) ideaal is dat we in een kapitalistische wereld leven.
De reactie hierop is niet zo vreemd, immers de rijken worden nog steeds rijker en de armen worden nog steeds armer.
Vele waarheden liggen in het midden, zo ook met het communicatieideaal en het machtsideaal. De filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel liet op een mooie en eenvoudige manier zien dat wanneer er een heersend systeem of idee is (these) dat niet meer volstaat, dat er dan een tegengeluid (antithese) komt die pleit voor een nieuw systeem, idee of denkwijze. Het oude systeem was een machtsideaal, het nieuwe idee is een (impliciet) communicatieideaal. Hegel leert ons dat een antihese uiteindelijk onderdeel van een synthese en dus volgend antwoord wordt. De synthese is altijd een mengeling van het oude en het nieuwe. In dit geval een synthese of integratie van het machtsideaal en een communicatieideaal. Er is meer nodig dan alleen groot te dromen en het communicatieideaal te omarmen. Ofwel deze synthese houdt een primaire focus op een positieve organisatiedynamiek in. De voorwaarde is dat zowel macht als communicatie als twee middelen worden gezien die aanvullend kunnen leiden tot een organisatie met hoogwaardige besluitvormingsprocessen.
Kort gezegd heb je een goede visie met bijkomende handvatten voor macht nodig om paradoxaal het communicatieideaal te kunnen implementeren.
Het taboe doorbreken
Een van mijn leermeesters, Dr. Martin Hetebrij, zei eens dat we vandaag de dag met de communicatiemaffia te maken hebben. De communicatiemaffia is het tegengewicht tegen een hiërarchische, autoritaire en dominante vorm van leiderschap. Hetebrij pleite er altijd voor om een gebalanceerde visie op macht en communicatie te hebben en machtsprocessen uit de taboe sfeer te halen.
Macht maakt dat er eenheid in besluiten kan komen en dat de richting van een organisatie helder is. Wanneer macht uit de taboesferen gehaald is en bespreekbaar is gemaakt, dan kan zij integer, effectief en zinvol ingezet worden. Wanneer machtsprocessen transparant zijn worden deze processen vaak ook gerespecteerd, ook als dit nog steeds betekend dat inhoudelijke besluiten niet door iedereen gedeeld worden. Mensen zijn het dan misschien niet altijd met de inhoudelijke besluiten eens, maar wel met de manier waarop besluiten tot stand komen. Er is dan een onderscheid tussen het besluit en het besluitvormingsproces gemaakt.
De valkuil overwinnen
Ook wanneer de betrokkenen zichzelf niet verder ontwikkelen als mens en professional, zullen dergelijke processen niet verbeterd worden. Immers alles in organisaties staat en valt bij de acties van mensen. Pas wanneer de mensen vanuit hun potentieel, passie en drive werken kunnen ze bijdragen aan een positieve organisatiedynamiek.
De blindspot transparant maken
De blindspot heeft alles met systeemdenken te maken, en daarmee met de kern van de zaak. Deze kern is de interne organisatiedynamiek. Het is een blindspot omdat mensen dit vaak niet interessant genoeg vinden en mede daardoor onvoldoende zicht op het verbeteren van deze (organisatie)dynamiek hebben. En toch losten Leonardo da Vinci en Albert Einstein, bijvoorbeeld, grote problemen op door het systeemdenken te omarmen.
Om handvatten voor de problemen te bieden, die de communicatiemaffia veroorzaakt, heb ik besloten een boek te publiceren. Dit boek is geschreven om het communicatieideaal in organisaties te kunnen implementeren. Dit boek heet Connessione – het leiderschap van tussen de neuzen.
Connessione
Connessione is een kritische visie op leiderschap, co-creatie en de kracht van een enkeling. In dit boek geef ik inzicht hoe je:
- Groot kan dromen
- Het communicatie-ideaal kan implementeren in jouw organisatie
- De dynamiek van je organisatie versterkt
- Draagvlak voor jouw idealen krijgt
- Jouw netwerk laat groeien
Het resultaat is dan dat organisaties een krachtige organisatiedynamiek kunnen hebben waarbij winst en waarden synergetisch verbonden zijn. De organisatie kenmerkt zich dan als een organisatie waar:
- De missie en visie door iedereen gedragen wordt
- Targets op managementniveau gemakkelijker gehaald worden
- Het ziekteverzuim drastisch teruggedrongen wordt
- De werksfeer verbetert
- Én kosten voorkomen en bespaard kunnen worden
Geef een reactie